Türkiye’de Kaç Tane Çocuk Cezaevi Var?

Bir tarihçi olarak geriye dönüp bakıyorum: eğitim kurumlarından gözetim evlerine, sonra ıslah‑ve infaza yönelen sistemlere uzanan uzun bir yolculuğun içindeyiz. Çocuk cezaevi ifadesi belki resmi literatürde değişik karşılıklar bulsa da, genç yaşta özgürlüklerinden yoksun bırakılan çocukların tutulduğu kapalı kurumlar açısından Türkiye’nin durumu bugüne dek pek çok kırılma yaşadı.

Tarihsel Süreç ve Kurumsallaşma

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçerken “çocuk suçluluğu” kavramı oldukça farklı algılanıyordu. İlk dönemlerde suç işleyen çocuklar doğrudan yetişkinlerle birlikte cezaevlerine girerken zamanla pedagojik ve insani kaygılar doğrultusunda ayrışma başladı. 20. yüzyılın ortalarına gelindiğinde, “çocuk ve genç” hükümlülerin yetişkin mahkûmlardan ayrı tutulması düşüncesi öne çıktı.

Özellikle 1980’lerden sonra rehabilitasyon odaklı yaklaşımlar arttı; eğitim‑atölye, sosyal uyum programları gibi mekanizmalar sistem içinde yer almaya başladı. Ancak bununla birlikte kurum sayısı, kapasitesi ve niteliği açısından tartışmalar hep gündemde kaldı.

Kırılma Noktaları ve Kurumsal Veriler

2000’li yıllarla birlikte infaz sistemindeki reformlarla birlikte toplam ceza infaz kurumlarının sayısı ve tipi konusunda veriler daha görünür hâle geldi. Örneğin, 2025 başı itibarıyla Türkiye’de toplam ceza infaz kurumu sayısı 405 civarındaydı; bu kurumların arasında “çocuk kapalı ceza infaz kurumları” ve “çocuk eğitimevleri” türünde yapılar da bulunuyordu. :contentReference[oaicite:0]{index=0}

Resmî olmayan kaynaklarda verilen bir rakam şu şekilde: “9 çocuk kapalı, 4 çocuk eğitimevi” gibi. :contentReference[oaicite:1]{index=1} Bu rakamlar kesin bağlamda “sadece çocuk hükümlü ve tutuklular için” ayrı tesisleri ifade ediyor. Yani her çocuk hükümlü için özel bir cezaevi var diye bir durum söz konusu değil; bazı çocuklar yetişkin kurum bloklarında tutulabiliyor.

Bir başka kırılma, kurumların ziyaret edilmesi ve denetlenmesine dair. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK)’nin 2017‑2020 dönemini kapsayan 79 cezaevi ziyaretinde yalnızca iki kurumun “çocuk cezaevine” ait olması dikkat çekmişti. :contentReference[oaicite:3]{index=3} Bu durum, çocuklara yönelik infaz kurumlarının sayısının yetersiz olduğu, ya da resmi olarak ayrı kategoride tanımlanmanın zayıf olduğu yönünde yorumlandı.

Günümüz ve Toplumsal Dönüşüm

Bugün, çocuk cezaevi deyimi yerine daha geniş bir kavram olan “çocuk ve gençlik kapalı ceza infaz kurumları” ya da “çocuk eğitimevleri” kullanılmakta. Bu, genç suçluluğu ve adalet sistemi içinde çocukların durumunun, sadece infaz değil eğitim‑rehabilitasyon çerçevesinde ele alınmaya başlandığını gösteriyor.

Aynı zamanda toplumsal dönüşüm açısından önemli bir trend var: çocuk hükümlü/tutukluların sayısında artış gözlenmesiyle birlikte, üniversitelerde ve sivil toplumda çocuk adalet sistemi, rehabilitasyon etkinliği, kurumların fiziki ve psikososyal koşulları üzerine yoğun tartışmalar yürütülüyor. Örneğin 2025 yılına ait verilerde 12‑18 yaş aralığında yaklaşık 4 300 çocuğun ceza infaz kurumlarında bulunduğu belirtiliyor. :contentReference[oaicite:4]{index=4}

Bu tablo, çocuk cezaevlerinin sayısından çok “hangi koşullarda”, “ne amaçla” ve “ne kadar süreyle” tutulduğu sorularını öne çıkarıyor. Kurum sayısı belki az ama bu kurumların niteliği, çocuk adalet sistemindeki reform ihtiyacı ve toplumsal dönüşümle bağlantılı olarak ciddi bir tartışma alanı oluşturuyor.

Sonuç Değerlendirmesi

Özetle: Türkiye’de resmi olarak yalnızca çocuklara mahsus infaz kurumlarının sayısı oldukça sınırlı. “9 çocuk kapalı, 4 çocuk eğitimevi” gibi nüanslı bir rakam gündemde. Bu kurumsal sayı genç hükümlülerin tümünün ayrı tesislerde tutulduğu anlamına gelmiyor, pek çok çocuk yetişkin mahkûmlarla birlikte yer alabiliyor. Toplumsal olarak ise bu durum hâlâ bir dönüşüm aralığında.

Dolayısıyla, sayının kendisinden öte; kriterler, koşullar, ayrımcı uygulamalar ve rehabilitasyon odaklı yaklaşım gibi öğeler önem kazanıyor. Geçmişten bugüne baktığımızda, çocuk adalet sisteminin “ceza” odaklı anlayıştan “eğitim‑koruma” anlayışına kaydığı ancak hala pek çok alanda yürütülmesi gereken iş olduğu görülüyor.

Etiketler: çocuk cezaevi sayısı, çocuk eğitimevi, Türkiye ceza infaz kurumları, çocuk adalet sistemi, genç hükümlüler

::contentReference[oaicite:5]{index=5}